AKTUALNY STATUS ZAOLZIA

- ANEKS

( Aneks do Polskiego Biuletynu Informacyjnego – Zaolzie,  nr  5/2007 )

W poprzednim numerze Polskiego Biuletynu Informacyjnego – Zaolzie podaliśmy tekst wszystkich ogólnych polsko-czechosłowackich układów w zakresie ochrony polskiej ludności w Czechosłowacji wraz z odpowiednimi wyjaśnieniami porównawczymi. W tym numerze prezentujemy, bez komentarzy, pełny tekst tych umów w zakresie ochrony praw mniejszości narodowych: polskiej, czeskiej i słowackiej nie tylko dla ilustracji, skąd w PBI-Z 5/2007 zaczerpnięto właściwe, wytłuszczone niżej fragmenty tekstu, lecz również dla umożliwienia oceny, czy te fragmenty, wyjęte z całości, nie interpretują przedmiotu umów w sposób sprzeczny z ich duchem i zamierzeniem.

Nie wyznajemy zasady poprawności politycznej, tak znamiennej dla systemów totalitarnych i innych wiernopoddańczych układów społecznych. Informujemy ponadto, że w reakcji na tekst poprzedniego biuletynu otrzymaliśmy wiele sprzecznych w swej wymowie opinii. Najciekawsze nie pochodzą wszakże od czytelników polskich. Chodzi o teksty, wzywające do rezygnacji z publikowania faktów ujawniających na podstawie dokumentów międzypaństwowych, jak nas na przestrzeni dziesiątek lat, jako polską, zaolziańską społeczność potraktowano.

Prawda w oczy kole. Wokół Zaolzia nadal – oczywiście w innej płaszczyźnie – tworzy się zmowę milczenia. Tworzone są mity, jak to ustalenia umów, mających chronić prawa polskiej ludności w RC są niby dotrzymywane. Mówienie prawdy i pisanie o faktach niewygodnych uważa się nadal w pewnych kręgach za działanie konfrontacyjne. My jednak będziemy kontynuowali demaskowanie obłudy i fałszu!

Uważamy z całym przekonaniem, bez odwoływania się do wielkich słów: SZUKAJCIE PRAWDY, A PRAWDA WAS WYSWOBODZI !

Redakcja

PEŁNY TEKST  UMÓW RP – RCzS  Z  LAT 1925–1992 W ZAKRESIE OCHRONY  PRAW MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH  

Dokument  nr 1. 

Umowa pomiędzy RP a RCzS w sprawach prawnych i finansowych, podpisana w Warszawie dnia 23 kwietnia 1925  (ratyfikowana przez RP 30.7.1925) 

(Cytowane w PBI-Z 5/2007  fragmenty Umów są w tekście poniżej  wytłuszczone.) 

Część III

OCHRONA MNIEJSZOŚCI

Artykuł 11

Obywatele Republiki Czechosłowackiej narodowości polskiej korzystać będą w Czechosłowacji z wszelkich praw przysługiwać im mogących według ich stosunku liczebnego na podstawie przepisów Konstytucji, ustaw i rozporządzeń czechosłowackich tyczących się mniejszości oraz postanowień niniejszej Umowy. Tak samo obywatele Rzeczypospolitej Polskiej narodowości czechosłowackiej korzystać będą w Polsce z wszelkich praw przysługiwać im mogących według ich stosunku liczebnego na podstawie przepisów Konstytucji, ustaw i rozporządzeń polskich tyczących się mniejszości oraz postanowień niniejszej Umowy.

Tyczy się to ludności osiadłej na byłym terytorium plebiscytowym Śląska Cieszyńskiego, Orawy i Spisza, podzielonym decyzją Konferencji Ambasadorów z dnia 28 lipca 1920 r. między Polskę i Czechosłowację, i ludności osiadłej na pozostałym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej względnie Republiki Czechosłowackiej.

O ile w niniejszej Umowie mówi się o kwalifikowanej mniejszości w Czechosłowacji albo w Polsce, należy przez to rozumieć mniejszość, której są przyznawane prawa mniejszości na zasadzie obowiązujących ustaw czechosłowackich względnie polskich.

Artykuł 12

Obie umawiające się Strony zgodnie oświadczają, że są zdecydowane traktować życzliwie: Rzeczpospolita Polska mniejszość czechosłowacką, Republika Czechosłowacka mniejszość polską.

Obie umawiające się Strony uznają obowiązek lojalności ze strony mniejszości w stosunku do Państwa, w którym przebywają. Przy tym nie będzie za nielojalność poczytywana obrona praw mniejszościowych.

Artykuł 13

Dla określenia narodowości lub języka ojczystego jest miarodajne oświadczenie interesowanej osoby albo jej przez prawo powołanego zastępcy, a to w ramach ustaw państwowych.

Jakikolwiek sposób przyniewalającego wynaradawiania jest niedozwolony.

W szczególności oświadczają obie umawiające się Strony, że uważają za sprzeczne z prawami wszelkie wywieranie nacisku na rodziców, aby posyłali dzieci do szkół z innym językiem nauczania, niż ich język ojczysty.

Artykuł 14

Sądowe i administracyjne rozprawy i protokołowanie ze stronami, doręczanie zawiadomień, aktów oskarżenia, wyroków i uchwał, jako też przyjmowanie i załatwianie podań, wpisy do ksiąg gruntowych, zewnętrzne oznaczanie urzędowych budynków, wydawanie ogłoszeń i enuncjacji publicznych w okręgach wykazujących kwalifikowaną mniejszość narodową, odbywać się będzie dla mniejszości czechosłowackiej względnie polskiej także w języku czechosłowackim względnie polskim.

W gminach i osadach z ludnością narodowości czechosłowackiej, gdzie mniejszość czechosłowacka na podstawie swej liczebności nie korzysta z praw językowych, tj. na Wołyniu, dozwoli Rząd Polski na używanie języka czechosłowackiego w urzędowaniu gmin i gromad, o ile to nie sprzeciwia się obowiązującym przepisom ustawowym.

Artykuł 15

Celem umożliwienia ludności polskiej względnie czechosłowackiej faktycznego korzystania z uprawnień językowych w sądach, urzędach i organach państwowych, obie umawiające się Strony wydadzą zarządzenia, aby w sądach, urzędach i organach państwowych, rozciągających swą działalność na okręgi z kwalifikowaną mniejszością polską, względnie czechosłowacką, były w tych okręgach, a nadto również  wedle możności w innych sądach i urzędach administracyjnych, które stanowią dla wspomnianych okręgów pierwszą instancję, z wyłączeniem władz centralnych, wśród personelu urzędowego w dostatecznej ilości osoby, które obok języka państwowego władają językiem polskim względnie czechosłowackim.

Artykuł 16

Przy nadawaniu koncesji, uprawnień, urzędowych zezwoleń itp. oraz przy udzielaniu subwencji, przydziałów rządowych i jakichkolwiek uprawnień zarobkowych w Republice Czechosłowackiej względnie w Rzeczypospolitej Polskiej obywatele czechosłowaccy narodowości polskiej, względnie obywatele polscy narodowości czechosłowackiej, jak również krajowe osoby prawne będą stawiane w granicach ustaw na równi z takimi osobami narodowości czechosłowackiej, względnie polskiej.

Artykuł 17

Obie umawiające się Strony zobowiązują się także w okręgach, gdzie na zasadzie obowiązujących przepisów mniejszość nie ma prawa do założenia samodzielnych publicznych szkół powszechnych (ludowych i wydziałowych), zezwolić na założenie szkół prywatnych z językiem nauczania odnośnej mniejszości z prawem publiczności, o ile będą spełnione ustawowe warunki, i udzielić im wedle możności także poparcia; w szczególności Rząd Polski zapewni wszelkie możliwe ułatwienia przy zakładaniu samodzielnych prywatnych szkół z czechosłowackim językiem nauczania na Wołyniu.

Artykuł 18

Osoby zatrudnione przy nauczaniu, wliczając w to także kierowników szkół, w czechosłowackich szkołach Rzeczypospolitej Polskiej, względnie w polskich szkołach Republiki Czechosłowackiej, jak również przy bezpośrednim nadzorze takich szkół powszechnych, mają być narodowości czechosłowackiej względnie polskiej i mają posiadać przepisaną językową i zawodową kwalifikację. Przy tym należy oczywiście stosować się do ustaw obowiązujących w danym Państwie.

Artykuł 19

Kandydaci nauczycielscy, obywatele czechosłowaccy narodowości polskiej względnie obywatele polscy narodowości czechosłowackiej, którzy uzyskali kwalifikacje nauczycielskie w Polsce, względnie w Czechosłowacji, będą według potrzeby przyjmowani do służby nauczycielskiej w szkołach polskich w Republice Czechosłowackiej względnie w czechosłowackich w Rzeczypospolitej Polskiej z warunkiem, że złożą egzamin uzupełniający według przepisów obowiązujących w Czechosłowacji względnie w Polsce. Nauczyciele ci będą po złożeniu egzaminu traktowani na równi z nauczycielami, którzy uzyskali kwalifikacje nauczycielskie w danym Państwie.

Artykuł 20

Dla czechosłowackich szkół powszechnych w Rzeczypospolitej Polskiej i dla polskich szkół powszechnych w Republice Czechosłowackiej będą ustanowione w najszerszych granicach na jakie pozwalają obowiązujące przepisy (ustawy i rozporządzenia), specjalne bezpośrednie organa administracyjne.

Artykuł 21

O zapewnienie dla szkół publicznych potrzebnych i odpowiednich czytanek, podręczników i pomocy naukowych stara się każde Państwo. Żadna szkoła publiczna nie może być pozostawiona bez czytanek, podręczników i pomocy naukowych, które są przepisane i konieczne dla prawidłowego prowadzenia nauki. We wszystkich tych książkach i pomocach używać należy zawsze języka literackiego.

Artykuł 22

Umowa w odniesieniu do niniejszej części pozostaje w mocy, jak długo nie zostaje wypowiedziana. Nie może ona być wypowiedziana przed upływem dwunastu lat; o ile zostanie wypowiedziana, traci moc prawną w sześć miesięcy po wypowiedzeniu.

Część  IX

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH SPORNYCH

Artykuł 73

Do usuwania nieporozumień i rozsądzania sporów, mogących powstać na tle niniejszej Umowy, o ile nie chodzi o sporne kwestie, wypływające z części V niniejszej Umowy, oraz do interpretowania postanowień Umowy co do wszystkich jej części ustanawia się:

1.Komisję Mieszaną,

2.Sąd Rozjemczy.

Artykuł 74

Komisja Mieszana składa się z sześciu członków; trzech mianuje Rząd Polski, a trzech Rząd Czechosłowacki.

Delegacja polska urzęduje w Warszawie, Delegacja Czechosłowacka w Pradze.

Artykuł 75

Komisja bierze pod obrady te tylko sprawy, które jej będą przekazane przez jedną z Delegacji.

Delegacje porozumiewają się z sobą na piśmie.

W razie jeżeli tą drogą nie dojdzie do porozumienia, Delegacje zgromadzają się na posiedzenie wspólne, przy czym przewodnictwo sprawuje na przemian przewodniczący Delegacji Czechosłowackiej i Polskiej.

Posiedzenia będą się odbywały na przemian w Warszawie i Pradze. Pierwsze posiedzenie wspólne odbędzie się w Warszawie.

Artykuł 76

W razie jeżeli Komisja Mieszana nie rozstrzygnie danego sporu, winna przekazać go Sądowi Rozjemczemu.

Artykuł 77

Sąd Rozjemczy składa się z dwóch członków, mianowanych przez Rząd Polski, z dwóch mianowanych przez Rząd Czechosłowacki oraz z przewodniczącego, wybranego przez tych czterech członków.

W razie niemożności dojścia w tym względzie do porozumienia, przewodniczącego zamianuje Prezydent Prawa Międzynarodowego (Institut de droit International) w Brukseli.

Artykuł 78

Skład Sądu Rozjemczego jest stały.

Sąd obraduje na przemian w Pradze i w Warszawie, zmieniając co pół roku swoją siedzibę.

Pierwsza sesja odbędzie się w Pradze.

Artykuł 79

Oba Państwa zobowiązują się udzielać Komisji Mieszanej i Sądowi Rozjemczemu wszelkiej możliwej pomocy i poparcia przy wykonywaniu ich czynności; sądy i urzędy administracyjne winny pod każdym względem okazywać im współdziałanie, zwłaszcza w zakresie zbierania dowodów i materiałów pomocniczych.

Artykuł 80

Procedurę i regulamin wewnętrzny ustala dla siebie sam Sąd Rozjemczy.

Decyzje zapadają większością głosów, przy czym przewodniczący oddaje swój głos na końcu. W razie równości głosów decyduje głos przewodniczącego.

Artykuł 81

Każdy Rząd pokrywa koszta wynagrodzenia swoich członków Komisji i Sądu oraz połowę innych kosztów.

Dokument  nr 2

Układ o przyjaźni i wzajemnej pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką podpisany w Warszawie dnia 10 marca 1947 r.

(Do ludności polskiej Zaolzia odnosi się tylko Protokół – Załącznik,  cytowane  w PBI-Z nr 5/2007 fragmenty Protokołu – Załącznika do ww. Umowy, będącego jej integralną częścią, są poniżej wytłuszczone)

PROTOKÓŁ – ZAŁĄCZNIK

do Układu o Przyjaźni i Wzajemnej Pomocy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Czechosłowacką

WYSOKIE UMAWIAJĄCE SIĘ STRONY

w przekonaniu, że trwała  przyjaźń wymaga uregulowania wszystkich spraw, będących w zawieszeniu, między obydwoma Krajami, są zgodne w tym,

że rozstrzygną na podstawie wzajemnej zgody nie później niż w ciągu dwu lat, licząc od dnia podpisania Układu o Przyjaźni i Wzajemnej Pomocy, wszystkie kwestie terytorialne, istniejące obecnie między obydwoma Krajami,

że, mając na uwadze potrzebę możliwie najszybszej odbudowy gospodarczej i kulturalnej obydwu Krajów, przystąpią w możliwie najkrótszym terminie do zawarcia umów, służących temu celowi,

że zapewnią Polakom w Czechosłowacji, względnie Czechom i Słowakom w Polsce w ramach praworządności i na zasadzie wzajemności możliwości rozwoju narodowego, politycznego, kulturalnego i gospodarczego (szkoły, stowarzyszenia, spółdzielnie na zasadzie jedności spółdzielczości w Polsce względnie w Czechosłowacji).

Sporządzono w Warszawie, dnia 10 marca 1947 r.

(-) Józef Cyrankiewicz  (-) Zygmunt Modzelewski              (-) Gottwald    (-) Jan Masaryk

Po zaznajomieniu się z powyższym Układem uznany on został za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych, oświadcza się, że jest on przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony oraz że będzie niezmiennie zachowywany.

W Warszawie, dnia 26 czerwca 1947 r.

( -) Bolesław Bierut

Prezes Rady Ministrów: ( - ) Józef Cyrankiewicz

Minister Spraw Zagranicznych: ( - ) Zygmunt Modzelewski

Wymiany dokumentów ratyfikacyjnych powyższego Układu dokonano w Pradze 4 lipca 1947 r.

Dokument  nr 3

Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką o uregulowaniu nie załatwionych spraw majątkowych, podpisana w Pradze dnia 29 marca 1958 r.

Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezydent Republiki Czechosłowackiej, pragnąc uregulować nie załatwione sprawy majątkowe z okresu przed dniem 9 maja 1945 roku oraz niektóre sprawy majątkowe z okresu późniejszego, postanowiły zawrzeć niniejszą  Umowę i w tym celu wyznaczyły swych Pełnomocników:

Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

Dr Tadeusza Dietricha, Ministra Finansów,

Prezydent Republiki Czechosłowackiej

       Júlia Ďuriše, Ministra Finansów,

którzy po wymianie pełnomocnictw, uznanych za dobre i sporządzone w należytej formie, zgodzili się na następujące postanowienia:

/.../

Artykuł 2

1) Niniejszą Umową są również uregulowane oraz całkowicie i ostatecznie zlikwidowane:

a.                  wszelkie zobowiązania Państwa Polskiego związane z roszczeniami wynikającymi z aktów wydanych i czynności dokonanych na podstawie polskiego ustawodawstwa nacjonalizacyjnego, wywłaszczeniowego lub jakiegokolwiek innego, pozbawiającego lub ograniczającego prawo własności, zastosowanych przed dniem podpisania niniejszej Umowy do czechosłowackich majątków, praw i interesów, znajdujących się na obecnym obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej;

b.                  wszelkie zobowiązania Państwa Czechosłowackiego, związane z roszczeniami wynikającymi z aktów wydanych i czynności dokonanych na podstawie czechosłowackiego ustawodawstwa nacjonalizacyjnego, wywłaszczeniowego lub jakiegokolwiek innego, pozbawiającego lub ograniczającego prawo własności, zastosowanych przed dniem podpisania niniejszej Umowy do polskich majątków, praw i interesów, znajdujących się na obecnym obszarze Republiki Czechosłowackiej.

2) Za polskie majątki, prawa i interesy w rozumieniu niniejszego artykułu uważa się majątki, prawa i interesy Państwa Polskiego oraz polskich osób fizycznych i prawnych, które były nimi w dniu, w którym Republika Czechosłowacka wydała tego rodzaju akty, i które to osoby - albo ich prawni następcy - są nimi w dniu podpisania niniejszej Umowy.

3) Za czechosłowackie majątki, prawa i interesy w rozumieniu niniejszego artykułu uważa się majątki, prawa i interesy Państwa Czechosłowackiego oraz czechosłowackich osób fizycznych i prawnych, które były nimi w dniu, w którym Polska Rzeczpospolita Ludowa wydała tego rodzaju akty, i które to osoby – albo ich prawni następcy – są nimi w dniu podpisania niniejszej Umowy.

/.../

Artykuł 4

Zobowiązania prawnych podmiotów obu Umawiających się Stron, wymienionych w artykułach 2 i 3 niniejszej Umowy, wynikające z majątków, praw i interesów, których dotyczą postanowienia tych artykułów, uważa się za całkowicie uregulowane.

/.../

Artykuł 10

Umowa niniejsza podlega ratyfikacji. Wejdzie ona w życie z dniem wymiany dokumentów ratyfikacyjnych, która odbędzie się w Warszawie.

Niniejszą Umowę sporządzono w Pradze dnia 29 marca 1958 roku /.../

/.../  wymienieni Pełnomocnicy podpisali niniejszą Umowę /.../.

                                          ( - ) T. Dietrich                     ( - ) J. Ďuriš

Dokumenty ratyfikacyjne powyższej Umowy wymieniono w Warszawie dnia 9 stycznia 1959.

Dokument nr 4

Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej, podpisana w Warszawie dnia 13 czerwca 1958 r.

Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Prezydent Republiki Czechosłowackiej, kierując się pragnieniem, aby granica państwowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką łączyła bratnie narody obu państw w pokojowej i przyjacielskiej współpracy, postanowili zawrzeć Umowę o ostatecznym wytyczeniu granicy państwowej i wyznaczyli w tym celu swych pełnomocników, a mianowicie:

/.../  Adama Rapackiego, Ministra Spraw Zagranicznych,

/.../  Václava Davida, Ministra Spraw Zagranicznych,

którzy /.../ zgodzili się na następujące postanowienia:

Artykuł 1

(1) Obecnie przebiegająca granica państwowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Czechosłowacką została ostatecznie wytyczona przez Polsko-Czechosłowacką Komisję Mieszaną do wytyczenia granicy państwowej, powołaną na podstawie Protokołu między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Rządem Republiki Czechosłowackiej o wytyczeniu polsko-czechosłowackiej granicy państwowej, podpisanego w Pradze dnia 23 września 1955 roku.

 2) Linia granicy państwowej przebiega zgodnie z dokumentami wytyczenia granicy państwowej, które stanowią integralną część niniejszej Umowy.

/.../

Do artykułu 2 Umowy /.../

Dokumenty wytyczenia granicy państwowej:

1) Protokolarny opis przebiegu linii granicy /.../ podpisany w Warszawie dnia 29 kwietnia 1958 roku,

2) Mapa polsko-czechosłowackiej granicy państwowej /.../  podpisana w Warszawie dnia 29 kwietnia 1958 roku,

/.../

Warszawa, dnia 13 września 1958 roku.

                                              ( - ) A. Rapacki      ( - ) V. David

Dokumenty ratyfikacyjne powyższej Umowy wymieniono w Pradze dnia 14 lutego 1959 roku.

Dokument  nr 5

Układ między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną o Przyjaźni, Współpracy i Wzajemnej Pomocy, podpisany w Warszawie dnia 1 marca 1967 r.

Układ nie zawiera żadnych ustaleń na ochronę mniejszości narodowych.

Dokument nr 6

Układ między Rzecząpospolitą Polską a Czeską i Słowacką Republiką Federacyjną o dobrym sąsiedztwie, solidarności i przyjacielskiej współpracy, sporządzony w Krakowie dnia 6 października 1991 r.

Rzeczpospolita Polska oraz Czeska i Słowacka Republika Federacyjna, nazwane dalej „Umawiającymi się Stronami”

- /.../

- potwierdzając bezwzględne poszanowanie praw człowieka i jego podstawowych wolności, zasad demokracji i państwa praworządnego, jak również wyrażając przekonanie, że ich przestrzeganie i konsekwentna realizacja stanowią fundament wolności, sprawiedliwości i pokoju,

/.../

uzgodniły co następuje:

/.../

                                                            Artykuł 2

1.Umawiające się Strony w stosunkach wzajemnych kierować się będą prawem międzynarodowym, w szczególności zasadami suwerennej równości, integralności terytorialnej, niezależności politycznej i nieingerencji w sprawy wewnętrzne.

2.Umawiające się Strony potwierdzają określoną w układach międzynarodowych wspólną granicę państwową i jej nienaruszalność. Umawiające się Strony nie mają wobec siebie żadnych roszczeń terytorialnych i również w przyszłości nie będą występować z takimi roszczeniami.

3.Umawiające się Strony stwierdzają, że Układ Monachijski z dnia 29 września 1938 r. był od samego początku nieważny ze wszystkimi wynikającymi z tego następstwami.

/.../

                                                            Artykuł 8

1. Umawiające się Strony potwierdzają, że osoby należące do czeskiej i słowackiej mniejszości narodowej w Rzeczypospolitej Polskiej oraz osoby należące do polskiej mniejszości narodowej w Czeskiej i Słowackiej Republice Federacyjnej mają prawo, indywidualnie, jak też wespół z innymi członkami swej grupy, do swobodnego wyrażania, zachowania i rozwijania swej tożsamości etnicznej, kulturowej, językowej i religijnej oraz do rozwijania swej kultury we wszystkich kierunkach, bez jakichkolwiek prób jej asymilacji wbrew ich woli.

         Umawiające się Strony respektować będą prawa i wypełniać obowiązki dotyczące mniejszości narodowych zgodnie ze standardami międzynarodowymi, w szczególności europejskimi.

2. Umawiające się strony oświadczają, że osoby wymienione w ustępie 1 niniejszego artykułu mają prawo indywidualnie  jak też wespół z innymi członkami swej grupy:

-   swobodnie posługiwać się swoim językiem ojczystym w życiu prywatnym i publicznym i – obok potrzeby znajomości języka urzędowego lub języków urzędowych danego Państwa – posługiwać się językiem ojczystym w urzędach państwowych, zgodnie z prawem krajowym;

-  mieć dostęp do informacji w języku ojczystym, jej rozpowszechniania i wymiany;

- mieć odpowiednie możliwości nauczania swego języka ojczystego i nauki w swoim języku ojczystym,

-  zakładać i utrzymywać własne instytucje, organizacje i stowarzyszenia gospodarcze, oświatowe, kulturalne i religijne.

3. Przynależność do mniejszości narodowej jest sprawą osobistego wyboru każdego obywatela. Z wyboru tego nie mogą wynikać żadne niekorzystne następstwa.

4. Przynależność do mniejszości narodowej nie zwalnia obywatela z obowiązku lojalnego postępowania wobec swego Państwa, przestrzegania jego przepisów prawnych i korzystania ze swoich praw zgodnie z prawem krajowym.

/.../

Za Rzeczpospolitą Polską                                             Za Czeską i Słowacką Republikę Federacyjną

L. Wałęsa                                                                       V.Havel

Akt ratyfikacji:

Po zaznajomieniu się z powyższym układem w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej oświadczam że:

- został on uznany za słuszny zarówno w całości, jak i każde z postanowień w nim zawartych,     

- jest przyjęty, ratyfikowany i potwierdzony,

- będzie niezmiennie zachowywany.

   Na dowód czego wydany został akt niniejszy, opatrzony pieczęcią Rzeczypospolitej Polskiej.

W Warszawie, dnia 17 marca 1992 r.            Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej: L. Wałęsa

Wymiany dokumentów ratyfikacyjnych  powyższego układu dokonano w Pradze 4 maja 1992.